Hitit DedektörKazı İzinleri Hakkında

DEFİNE ARAMA İZNİ NASIL ALINIR?

Öncelikle defineyi yüzeysel olarak teknik cihazlarla aramak ve kazı yaparak aramak arasında keskin bir fark bulunmaktadır. İzinsiz girilmesi yasak olan yerler, ören yerleri ve özel mülkler dışında kalan alanlarda elektronik ve görsel yöntemlerle define arama izne tabi değildir. Ancak definenin yerinin tespit edilmesi ya da tespit edildiğinin düşünülmesi halinde herhangi bir kazı faaliyetine girişilmeden önce ilk olarak yerel mülki amirliklerden yasal kazı izinlerinin alınması gerekmektedir. İzin alınmadan gerçekleştirilecek kazılar neticesinde hem buluntulara devlet tarafından el koyulması, hem de kazıyı gerçekleştirenler hakkında para ve hapis cezaları gündeme gelecektir.

İzin alınması konusunda ilgili kanun son derece şeffaf ve açık olup, kazı yapılması yasalarla ya da ilgili genelgelerle yasaklanmış bulunan yerler dışında, kanunun belirlediği usuller çerçevesinde kazı işlemi gerçekleştirilir.

Yasal izinleri alınarak gerçekleştirilen kazılar sonucunda define bulunduğu, definenin değeri Maliye ve Gümrük Bakanlığı tarafından geçer akçe üzerinden belirlenerek hazine arazisi üzerinde bulundu ise değerinin %50’si arayıcıya ödenir. Eğer define özel mülkiyet bir arazide bulundu ise %40’ı arayıcıya, %10’u ise arazi sahibine ödenir.

İzin alınmadan gerçekleştirilen kazılardan elde edilen tarihi eserlerin ve değerli maden ve metallerden oluşan definelerin elden çıkarılması hem çok zordur hem de elde edilebilecek değer, Bakanlığın belirleyeceği ederin çok altında olacaktır. Üstelik yakalanma ve hapse girme ihtimali çok yüksektir zira kaçak kazı ve tarihi eser kaçakçılığını ihbar edenlere varlığın değeri üzerinden %7,5 ödül verilir.

27 Ocak 1984 tarihli ve 18294 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Define Arama Yönetmeliği’ne göre:

(Resmi Gazete Tarihi: 27 Ocak 1984 Resmi Gazete Sayısı: 18294)

Amaç
Madde1: Bu yönetmeliğin amacı; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nda belirtilen yerler dışında define aramalarında uyulacak esasları belirlemektedir.

Kapsam
Madde2: Bu yönetmelik, define arama ruhsatının verilmesine, define arayıcıdan istenecek belgelere, aramanın nasıl yapılacağına ve çıkan defineden arayıcıya tanınacak haklara ilişkin hükümleri kapsar.

Dayanak
Madde3: Bu yönetmelik 2863 sayılı Kanun'un 6 ve 50 nci maddeleriyle, Medeni Kanun'un 696 ve 697 nci maddeleri uyarınca hazırlanmıştır.

Kısaltmalar
Madde4: Bu yönetmelikte geçen:
"Bakanlık", "Kültür ve Turizm Bakanlığını,
"Müze"; Eski eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğüne bağlı Müzeleri, ifade eder.


Müracaat
Madde5: Define aramak isteyenler, define arayacakları yerin bağlı olduğu mülki amire bir dilekçe ile müracaat ederler.

Madde6:Dilekçede arama maksadı açıkça belirtilir ve define aranacak yerin il, ilçe, bucak, köy, mahalle, sokak ve ev numarası bildirilir. Ayrıca bu yerin ekili, dikili, meskun, gayrimeskun, tapulu ve tapusuz olup olmadığı ve kime ait olduğu açıklanır.

Madde7:
a)Define aranacak sahanın yetkili teknik elemana çizdirilmiş, İl Bayındırlık Müdürlüğünce tasdikli, 1/500 ölçekli tasviye münhanili haritası veya krokisi,

b)Krokisi çıkarılamayacak ev ve bunun gibi yerler için ise ada, parsel ve çap numarasını belirten vaziyet planı,

c)Uzaktan ve yakından olmak üzere çeşitli yönlerden çekilmiş net fotoğrafları,

d)Define aranacak yer sahipli ise; gerçek kişilerden noterden tasdikli muvafakatname, tüzel kişilerden de yetkili organlarından alınacak muvafakat yazısı,
eklenir.

Madde8: Define aranacak yer 100 m2yi geçemez. Bu yer verilecek fotoğraflarla harita veya krokiler üzerinde işaretlenir.

Madde9:Mülki amir, define aranacak yerin 2863 sayılı Kanun'un 6ncı maddesinde belirtilen yerler ile tespit ve tescil edilen sit alanları ve mezarlıklar içinde olup olmadığını, define aranmasından sakınca bulunup, bulunmadığını, en yakın müze müdürlüğüne tespit ettirir.

Madde10: Müze Müdürlüğünce, müracaat uygun bulunduğu takdirde define arama ruhsatı verilir. Ruhsatname bir yıl sürelidir. Define araması aralıksız en çok bir ay devam eder. Hava muhalefeti veya tabii afetlerden dolayı bu süre içinde bitirilemezse bir defaya mahsus olmak üzere mülki amirce en çok bir ay daha uzatılabilir.

Madde11: Define araması, define aranacak yere en yakın müzeden görevlendirilecek ihtisas elemanı başkanlığında, Maliye ve Gümrük ve İçişleri Bakanlıklarının mahalli birer temsilcisi gözetiminde yapılır.

Genel Hükümler
Madde12: Define aranacak yeri incelemeye gidecek müze ihtisas elemanı ile, aramada bulunacak ihtisas elemanı, Maliye, Gümrük ve İçişleri Bakanlıkları temsilcilerinin yol masrafı ve birinci derece devlet memuru harcırahı üzerinden yevmiyeleri define arayıcısı tarafından ödenir. Bu yevmiler günlük zorunlu giderleri karşılamadığı takdirde, aradaki fark yevmiyelerin %50'sini geçmemek şartıyla define arayıcısı tarafından ayrıca ödenir.

Madde13:Define aramasından doğacak zarar ziyan ve kazı yapılan yerin eski haline getirilmesi ile ilgili masraflar define arayıcısına aittir. Bu masrafların tahmini tutarı ilgili müze müdürlüğünce tespit edilir.

Madde14:Define arama yerini incelemeye gidecek müze ihtisas elemanın harcırahı önceden 12 ve 13. maddelerde yazılı diğer harcamalar ise arama başlamadan önce arayıcı tarafından bir devlet bankasına müze müdürlüğü adına yatırılır.

Müze Müdürü aramadan önce görevlilere avans öder.

Hizmetin yerine getirilmesinden sonra görevlileri verecekleri hakediş belgelerine göre kesin hesap yapılır. Artan para aracıya iade edilir.

Madde15:Çalışmalar, görevliler ile arayıcının imzasını taşıyan tutanaklarla günü gününe tespit edilir. Bu tutanaklar ve arama sonunda tanzim edilecek nihai tutanak Bakanlığa gönderilir.

Madde16:Define aramasının mevzuat hükümlerine göre ilgililerce durdurulması halinde arayıcı hiçbir hak, zarar ve ziyan talebinde bulunamaz.

Define aramalarında kültür ve tabiat varlığı bulunduğu takdirde arama derhal durdurulur ve durum Bakanlığa bildirilir.

Arayıcı bulunan kültür ve tabiat varlıkları üzerinde hiçbir hak iddia edemez.

Madde17: Define aramasında çıkan buluntular Bakanlıkça tayin edilecek en az üç kişilik bir uzman heyetine incelettirilir. Elde edilecek buluntular kültür ve tabiat varlığı ise müzelere, define ise Maliye ve Gümrük Bakanlığına teslim edilir.

Madde18: Bulunan definenin Maliye ve Gümrük Bakanlığınca geçer akçe olarak değeri tespit edilir. Define Hazineye ait arazide bulunmuşsa %50'si arayıcıya, özel veya tüzel kişilere ait arazide bulunmuşsa, %40'ı arayıcıya, %10'u ise mülk sahibine verilir.

Kaldırılan Hükümler
Madde19: 14 Eylül 1973 gün ve 14855 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Define Araştırılması İle İlgili Yönetmelik" yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük
Madde20:Bu Yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.

Yürütme
Madde21: Bu Yönetmeliği Kültür ve Turizm Bakanı, Maliye ve Gümrük Bakanı yürütür.